Emre ERGÜL
Lübnan Merkez Bankası’nı 1993’ten bu yana yöneten ve 30 yılın ardından görevi bırakan 73 yaşındaki Riyad Selame dün dünya medyasının manşetlerini süslüyordu. Ortak görüş, Selame’nin Lübnan’ın ekonomik çöküşünün baş sorumlusu olmasıydı…
İşte başlıklardan bazıları… CNBC: “Birçok insanın Lübnan’ın çöküşünden sorumlu tuttuğu Lübnan Merkez Bankası Başkanı bıraktı…” The Economist: “Dünyanın en kötü merkez bankası başkanı emekli oldu.” El Cezire: “İstenmeyen adam bıraktı.” BBC: “Lübnan’ın kusurlu merkez bankası başkanı gitti…” 17 Temmuz 1950’de Maruni Kilisesi’ne bağlı bir hıristiyan ailede doğan Selame, Beyrut’taki Amerikan Üniversitesi’ne ekonomi eğitimi aldı. 1973-1993 yılları arasında Amerikan yatırım bankası Merrill Lynch’in Beyrut ve Paris bürolarında üst düzey yönetici olarak görev yaptı. Bu süreç içinde Lübnanlı işadamı Refik Hariri’yle tanıştı ve onun portföyünü yönetti.
İç savaş sonrası başbakan olan Hariri’nin ilk icraatı, Selame’yi merkez bankası başkanı olarak atamak oldu. Nisan 1993’te 6 yıllığına koltuğa oturan Selame’nin görev süreleri 1999, 2005, 2011 ve 2017’de 4 kez yenilendi. Başbakan Necip Mikati, Selame’nin 31 Temmuz’da dolan görev süresini uzatmak için Bakanlar Kurulu’nu toplantıya çağırdı. Ancak yeterli çoğunluk sağlanamayınca, görev süresi uzatılmadı ve “bir ülkenin merkez bankası başkanlığı koltuğunda en uzun süre oturan kişi olarak tarihe geçen Selame”nin yerine yerine Başkan Yardımcısı Vesim Mansuri atandı. Bakalım Selame’nin görev süresinde Lübnan’da neler oldu:
-Döviz rezervleri 10 milyar doların altına düştü.
-Lübnan Lirası, Amerikan doları karşısında neredeyse yüzde 100 değer kaybetti.
-Finansal sisteminin gördüğü zarar 70 milyar doları aştı.
-Bugün 1 Amerikan doları tam 15 bin 75 Lübnan Lirası.
-2022 ‘de Dünya Bankası, Lübnanlı elitlerini bir saadet zinciri oluşturmakla suçladı.
-2019-2020 yıllarında Lübnan sokaklarında gösteriler düzenlendi. Bankalar yağmalandı. Yolsuzluk ve Merkez Bankası’nın varlıklarını zimmetine aktarmaktan dolayı yurtdışında kırmızı bültenle aranan Selame, giderayak sert çıktı: “Ekonomideki çöküşün tek va ana nedeninin ben olduğum bir yalandır. Yerime geçene başarılar diliyorum. Hayatımda yeni bir sayfa açıyorum. Son 30 yılda yaptığım her şey Lübnan’a ve Lübnanlılara hizmet etmeye çalışmaktı… Bazıları, söylemek istemeseler bile, minnettardı. Ve başka insanlar da var, Tanrı onları affetsin.”
Ekonomi Bakanı dahi ateş püskürdü
Eski Lübnan Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Nasser Saidi: Lübnan’daki birçok jenerasyon kazançlarını kaybetti. Bu, Selame’nin tek mirasıdır.
Lübnan Ekonomi Bakanı Emin Selam: Çok uzun süredir görevde. Yaşadığımız ekonomik iflasa neden olan para ve faiz politikalarının direkt sorumlusudur. Bir saadet zinciri kurmuştu.
Takaddum Partisi Başkanı Laury Haytayan: Ülke, suçun üzerini örten bir ekip tarafından yönetildi. Bu yüzden de kimseye hesap vermeden çekip gitti.
Eski Finans Bakanlığı Danışmanı Henri Chaoul: İki şeye, döviz kuru politikası ve borcun paraya çevrilmesine, hayır diyebilecek bir konumda ve güçteydi. Ancak ikisinde de başarısız oldu.
Zimmete 300 milyon dolar aktarmakla suçlanıyor
İç savaş sonrasında yaşanan 6 yıllık ilk görev döneminde sağladığı ekonomik refahla alkış alan Riyad Selame, bugün Lübnan da dahil 7 ülkede hakkında soruşturma açılan ve Fransa ve Almanya’nın kırmızı bültenle aradığı bir “kaçak.” BBC Televizyonu’na göre, zimmetine geçirdiği iddia edilen paranın miktarı 300 milyon dolar civarında. İsviçre Başsavcılığı da Selame’nin kardeşi Raca Selame’ye ait Forry Şirketi’nin, Lübnan Merkez Bankası’na ait Eurobond ve hazine bonoları satışından 2002’den 2014’e kadar 326 milyon dolar ücret ve komisyon aldığını bildirmişti.
“Lübnan için tek çare IMF”
CNBC’ye konuşan eski Lübnan Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Nasser Saidi’ye Lübnan’ın finansal kurtuluşu için tek çare IMF… “IMF’nin Lübnan için tek opsiyon olduğunu düşünüyorum” diyen Saidi şöyle devam etti: “Şu an ülkede çok fazla yolsuzluk var ve politikacıların buna karşı çıkacak gücü yok. Kendi çıkarlarına hizmet etmediğinden dolayı reformlara istemiyorlar. İlerleyebilmemiz için tek çare, IMF’nin gelip gerekli kuralları koymasıdır.” Lübnan-IMF görüşmeleri geçtiğimiz ekim ayında, Lübnan hükümetinin istenilen reformları yerine getirmemesi üzerine askıya alınmıştı.
Yeni başkan: Bir yol ayrımındayız
2019’dan bu yana ekonomik krizin içinde olan Lübnan’da merkez bankası başkanlığına genelde Maruni Hıristiyanlar atanır. Ülkenin yeni geçici merkez bankası başkanı ise Şii müslüman avukat Vesim Mansuri oldu. Mansuri, El Cezire’ye verdiği röportajda Selame’ye ateş püskürdü: “Merkez Bankası’nın hükümete borç vermesine ciddi kısıtlamalar getirmeyi planlıyorum ve bu tür finansmanın kademeli olarak tamamen durdurulması gerekiyor. Bir yol ayrımındayız. İkna olmadığım ve legal çerçeveye uymadığını düşündüğüm hiçbir hükümet harcamasına imza atmayacağım.
